Του Νίκου Γαλάνη *
Η Ελλάδα από το 2010 βρέθηκε στα πρόθυρα μιας ανεξέλεγκτης και σφοδρότατης χρεοκοπίας με πολύ σοβαρές συνέπειες για το σύνολο της ευρωζώνης και του εγχειρήματος της ΕΕ. Σε συνδυασμό με την κρίση των χωρών του «Νότου» (PIGS) θα δημιουργούσε ευρύτερες αναταραχές στο παγκόσμιο σύστημα και ειδικά στην ευρωατλαντική του μεριά.
Η συνταγή–«βοήθεια», που δόθηκε ήταν μια άγρια και αδιάκοπη επίθεση νεοφιλελευθερισμού που τροποποίησε όλο το οικονομικό-κοινωνικό και πολιτικό συμβόλαιο των τελευταίων 40 χρόνων.
Ζήσαμε 5 χρόνια που συγκλόνισαν την Ελλάδα και έστρεψαν την αριστερά αλλά και ολόκληρο τον πλανήτη να παρακολουθούν τις εξελίξεις σε αυτή τη μικρή γωνιά του κόσμου. Σήμερα σχηματικά βρισκόμαστε σε μια νέα φάση, στην τρίτη φάση.
Στην πρώτη φάση είχαμε πολύμορφες μαζικές αντιδράσεις που οδήγησαν σε κυβερνητικές καταρρεύσεις και σε μια κρίση αξιοπιστίας του παλιού πολιτικού και κομματικού συστήματος. Στα χαρακτηριστικά της ανήκουν η άνοδος των φασιστών, η διαχωριστική μνημόνιο-αντιμνημόνιο, η «απαγορευμένη» συζήτηση για την ευρωζώνη, η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ. Στη δεύτερη φάση παρακολουθούμε την κινηματική κόπωση, τον ΣΥΡΙΖΑ στην αξιωματική αντιπολίτευση, το στραγγαλισμό της Κύπρου που ανέδειξε το τι σημαίνει ευρωζώνη, αλλά και το αδύνατο μιας διαπραγμάτευσης στα πλαίσιά της.
Στην τρίτη φάση που ξεκινά από το Γενάρη του 2015, ο ΣΥΡΙΖΑ σχηματίζει κυβέρνηση με βασικό σύνθημα την ανατροπή των 2 συμφωνιών-μνημονίων και τη σκληρή διαπραγμάτευση. Από τις 20/2 που υπογράφει τη συμφωνία παράτασης του μνημονιακού προγράμματος, η οικονομική ασφυξία συνοδεύεται από την πολιτική ασάφεια και τον παροπλισμό του κινήματος και της αριστεράς, που αναμένουν….
Ο Τσίπρας οδηγήθηκε στο δημοψήφισμα από την εκβιαστική, αναπόφευκτη για εκείνον, υπογραφή ενός ακόμα μνημονίου που Μέρκελ, Βρυξέλλες και δανειστές απαιτούσαν. Σε αντίθετη περίπτωση θα έπνιγαν την ελληνική οικονομία. Ο Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούσε τότε να το υπογράψει και μετέθεσε το πρόβλημα στο λαό, μέσα σε συνθήκες πανικού και αδιεξόδου για την επόμενη μέρα (κλειστές τράπεζες και capitalcontrol μέσα στο τουριστικό καλοκαίρι) εκτιμώντας πως ο λαός θα ψηφίσει ΝΑΙ ή θα αναδειχτεί οριακά το ΟΧΙ. Το δημοψήφισμα αποτέλεσε το σημείο που εμφανίζεται ταυτόχρονα αυτό που λέμε κενό και τομή στην ιστορία. Εκ των πραγμάτων ενώθηκε όλο το πληβειακό και φτωχοποιημένο πλειοψηφικό κομμάτι της κοινωνίας της Ελλάδας που βρέθηκε σε μετωπική ταξική αντιπαράθεση και σύγκρουση με το οργανωμένο, συνειδητό, ισχυρό και ιστορικά δομημένο υποκείμενο -διεθνές και ντόπιο- που υπεράσπιζε λυσσαλέα τα ταξικά του συμφέροντα με το «ΜΕΝΟΥΜΕ ΕΥΡΩΠΗ». Έχουμε ένα λαϊκό υποκείμενο με βάση ταξικά ένστικτα και συμφέροντα, που δεν οργανώθηκε σε πολιτικό μέτωπο ή κόμμα, αλλά όμως αναγνωρίζει πολύ καλά τους εχθρούς του. Αντικειμενικά, το δημοψήφισμα είναι η στιγμή που μια αριστερά που βρίσκεται ήδη στην κυβέρνηση μπορεί να έρθει σε σύγκρουση, να πάρει την εξουσία, να οδηγήσει σε φιλολαϊκή διέξοδο από την κρίση, ανοίγοντας δρόμους όχι μόνο για τους λαούς του νότου αλλά για όλους τους λαούς της Ευρώπης. Δεν είναι τυχαίο πως καθημερινά όλα τα ΜΜΕ βομβάρδιζαν διαρκώς με δηλώσεις του Σουλτς, του Σόιμπλε του Ντάισενμπλουμ, του Ντράγκι, όλου του ιερατείου της ευρωζώνης και των ντόπιων υποτελών τους, που εκβίαζαν και απειλούσαν με καταστροφή σε περίπτωση υπερίσχυσης του ΟΧΙ.. Η «δημοκρατική» ΕΕ παρεμβαίνει ανοιχτά πραξικοπηματικά στα εσωτερικά μιας χώρας, αφού την έχει καταστήσει οικονομικά αλλά και πολιτικά υπόδουλη .
Δυο μέρες πριν το δημοψήφισμα η πλατεία Συντάγματος πλημμυρίζει από πολλές χιλιάδες νέων, ανέργων, φτωχών εργαζομένων και φτωχοποιημένων μικρομεσαίων. Ο λαός αδράχνει την ευκαιρία για να βροντοφωνάξει ΟΧΙ χωρίς να γνωρίζει προγράμματα, μεταβατικές διεκδικήσεις, χωρίς να υπολογίζει κινδύνους και επομένη μέρα. Υπάρχει μια τεράστια δυναμική και ένας ριζοσπαστισμός που δημιουργεί μια μεγάλη δύναμη κρούσης. Την Κυριακή το βράδυ όταν ο κόσμος ξεχύνεται στους δρόμους για να πανηγυρίσει το 62% του ΟΧΙ, είναι φανερό στον καθένα ότι αυτό το υποκείμενο είναι πλέον ικανό για όλα, αρκεί να καλεστεί να δράσει. Όμως τέτοιο κάλεσμα δεν υπήρξε. Τουναντίον, η σαστιμάρα της Παρασκευής στο πρόσωπο του Τσίπρα μετατράπηκε το βράδυ της Κυριακής σε κατάθλιψη, και αμέσως μετά σε κάλεσμα «εθνικής ενότητας», δηλαδή σε ταξική ειρήνευση και εθνική υποταγή. Στην πραγματικότητα, ο Τσίπρας δεν «πρόδωσε», δεν «μεταλλάχθηκε» Απλά παρέμεινε στα πλαίσια και τα όρια της βασικής του γραμμής που είχε από την αρχή: διαπραγμάτευση στα πλαίσια της ευρωζώνης, τέλος μνημονίων μέσα στο ευρώ, τέλος της λιτότητας χωρίς συγκρούσεις με νεοφιλελευθερισμό και κεφάλαιο. Και εδώ είναι ξεκάθαρα τα όρια της πολιτικής γραμμής αλλά και της ταυτότητας του Τσίπρα και του επιτελείου του, και αυτό είναι ένα συμπέρασμα που πρέπει να μας απασχολήσει αλλά και να αποτελεί κριτήριο αξιολόγησης.
Το προεκλογικό σύνθημα «ή αυτοί ή εμείς» ήταν απλά ένα επικοινωνιακό τρυκ . Ουσιαστικά, στον Τσίπρα και στον ΣΥΡΙΖΑ κυριαρχούσε η μεταρρυθμιστική (δηλαδή ρεφορμιστική) λογική και η πολιτική της ήπιας λιτότητας, της ειρηνικής συνύπαρξης, της διατήρησης των σχέσεων κυριαρχίας και εκμετάλλευσης με μεγαλύτερη μάλιστα υποβάθμιση και υποτίμηση του κόσμου της εργασίας. Σε τελική ανάλυση, ο Τσίπρας ήταν μακριά από τη λογική των ρήξεων και ανατροπών, της τροποποίησης του συσχετισμού δύναμης υπέρ των εκμεταλλευόμενων.
Από την επομένη κιόλας μέρα του δημοψηφίσματος έχουμε μια απροκάλυπτη ανατροπή της εκφρασμένης λαϊκής βούλησης. Ανατροπή που προκάλεσε ένα μεγάλο σοκ -ή τουλάχιστον αμηχανία- στον κόσμο του ΟΧΙ. Γιατί: 1) δικαίωσε όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις από το 2010 για την μνημονιακή πολιτική τους, 2) δημιούργησε μια μεγάλη κρίση εμπιστοσύνης και μια μεγάλη απογοήτευση για την αριστερά («όλοι ίδιοι είστε»), 3) δημιούργησε την αντίληψη –έστω και προσωρινά- ότι δεν υπάρχει εναλλακτική, 4) εμφάνισε ανίκητους τους αντίπαλους. Αυτή η ανατροπή χρησιμοποιείται προληπτικά και «προς συμμόρφωση» απέναντι στους λαούς, στην αριστερά και τα κινήματα των χωρών της Ευρώπης και ιδιαίτερα του Νότου.
Η βαρύτατη συμφωνία, το τρίτο δηλαδή μνημόνιο Τσίπρα ψηφίστηκε με fasttruck διαδικασίες από το σύνολο σχεδόν των κομμάτων της βουλής. Από την τότε κυβέρνηση καταψήφισαν 32 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ -εκ των οποίων 3 υπουργοί καθώς και η πρόεδρος της τότε βουλής- που η πλειοψηφία τους αποτέλεσε τον κορμό της ΛΑΪΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ.
Οι εκλογές σε λιγότερο από ένα μήνα πραγματοποιούνται βάσει συμφωνημένου σχεδίου που στοχεύει στο να μην αφεθεί χρόνος ώστε να βιώσει αφενός ο λαός τις βαρύτατες συνέπειες του μνημονίου Τσίπρα, και αφετέρου να μην συγκροτηθεί, αναπτυχθεί και κατοχυρωθεί στις πλατιές λαϊκές μάζες η ΛΑΪΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ.
Στις εθνικές εκλογές έχουμε μια ήττα που απαιτεί αρκετούς προσδιορισμούς. Η ήττα καταρχάς είναι πολιτική. Αφορά την αριστερά και ειδικά τις δυνάμεις που προσδιορίζουν τη φιλολαϊκή διέξοδο από την κρίση με αφετηρία την αποδέσμευση από την ευρωζώνη. Η ΛΑΕ δεν κατόρθωσε, στον πολύ λίγο χρόνο που είχε, να εμφανιστεί σαν μια νέα αριστερή μετωπική αντιμνημονιακή δύναμη με πρόγραμμα αντινεοφιλελεύθερο και συγκρουσιακό με την ευρωζώνη. Να αποδείξει ότι είναι αναπόφευκτη η αποδέσμευση από την ευρωζώνη, γιατί αυτή οργανώνει και επιβάλλει τη λιτότητα και την άγρια νεοφιλελεύθερη επίθεση εναντίον των δυνάμεων της εργασίας. Δεν έκανε την απαραίτητη αυτοκριτική για την επτάμηνη πορεία του ΣΥΡΙΖΑ (όσων συμμετείχαν στον ΣΥΡΙΖΑ), εμφανίστηκε μόνο σαν συνεπής δύναμη απότοκη του ΣΥΡΙΖΑ και όχι σαν μια νέα μετωπική προσπάθεια, έδειχνε να διστάζει να αναπτύξει το πρόγραμμά της, δεν εκτίμησε σωστά τη νέα κατάσταση και τα διλήμματα των μαζών μετά το δημοψήφισμα και το σοκ που ακολούθησε.
Ο Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ ψηφίστηκαν με βάση τις υποσχέσεις για «παράλληλο πρόγραμμα», για πιο ήπια λιτότητα στην εφαρμογή των μνημονίων, για την υποσχόμενη αναδιάρθρωση του χρέους, για να μην επιστρέψει το παλιό πολιτικό προσωπικό και κομματικό σύστημα που θεωρείται υπεύθυνο για την κρίση, την προσφυγή στο ΔΝΤ και την πολιτική των μνημονίων. Αυτό βέβαια που δεν ομολογεί ο Τσίπρας είναι ότι «παράλληλο πρόγραμμα» δεν δέχονται οι δανειστές και η ευρωπαϊκή επιτροπεία, ότι η πολιτική των ισοδύναμων μέτρων είναι αυτό που δείχνει ένα χαρακτηριστικό σκίτσο: ένα πρόβατο τρέχει φωνάζοντας «λύκος» και ο λύκος να απαντά «α, όχι και λύκος, είμαι το ισοδύναμο του σκύλου». Στο σημείο αυτό πρέπει να κάνουμε μια θλιβερή διαπίστωση. Η κυβέρνηση Τσίπρα δεν προκαλεί πλέον κανένα πανικό στο διεθνές και ντόπιο κατεστημένο. Τουναντίον αποτελεί παράδειγμά τους απέναντι στο σύνολο της αριστεράς αλλά και απέναντι στα κινήματα. Το «δεν υπάρχει εναλλακτική» θα γίνει σημαία τους με σύμβολο της τον Τσίπρα.
Τα νέα σκληρά μέτρα του μνημονίου Τσίπρα (τριετούς τουλάχιστον διάρκειας) είναι μέτρα βαθέματος της λιτότητας και της ύφεσης (2,3% το 2015 και 1,3% το 2016), αύξησης του χρέους που προβλέπεται το 2020 να φθάσει 182,5% , αντί του στόχου 174,5% του ΑΕΠ. Είναι μέτρα που θα χτυπήσουν αγρότες, μικρομεσαίους, εργαζόμενους και συνταξιούχους. Ανατρέπεται εντελώς το ασφαλιστικό (κατάργηση ταμείων και υποβάθμισή τους, και συνολική υποβάθμιση της πρόνοιας και της υγείας) και συνταξιοδοτικό (σύνταξη στα 67 χρόνια και κατώτατη στα 350 ευρώ), αύξηση της φορολογίας (έμμεσης μέσω ΦΠΑ αλλά και άμεσης με διατήρηση των χαρατσιών), συνολικό ξεπούλημα με τις ιδιωτικοποιήσεις αεροδρομίων λιμανιών, ολυμπιακών έργων, τεράστιων ελεύθερων χώρων–φιλέτων, της ΔΕΗ κλπ. Θα αλλάξουν χέρια και οι τράπεζες που αποτελούν λεία για τους Γερμανούς αλλά και από υπερατλαντικούς τραπεζίτες.
Είναι φανερό πως η κυβέρνηση Τσίπρα επενδύει στην ηττοπάθεια και την απογοήτευση. Ο πληττόμενος κόσμος της εργασίας και της νεολαίας βρίσκεται ανάμεσα σε αντιφατικά συναισθήματα και καταστάσεις, και αυτή τη στιγμή είναι φρακαρισμένος μεταξύ αδιεξόδων και απογοήτευσης Μέσα στον κόσμο όμως εναλλάσσονται η απόγνωση και η δυσαρέσκεια με τον θυμό, αλλά και με τον φόβο της επόμενης μέρας και τα διαρκή άγρια μέτρα και την έλλειψη διεξόδου. Γι’ αυτό και η ΛΑΕ θα δουλέψει για την οικοδόμηση της πιο μεγάλης, πλατιάς, δυναμικής αντίστασης στα μέτρα αυτά. Για να σπάσει το κλίμα της ηττοπάθειας. Να επιστρέψει η αυτοπεποίθηση στα εργατικά και λαϊκά στρώματα. Να αποκτήσει ο λαός την ικανότητα και την πίστη ότι θα αλλάξουν τα πράγματα. Να μετασχηματίσουμε την απογοήτευση σε ελπίδα, την αδυναμία και τα αδιέξοδα σε ικανότητα και γνώση, το φόβο για την επομένη μέρα σε αγωνιστικό θυμό και στόχευση για το σήμερα και το αύριο.
Τα παραπάνω καθήκοντα δεν αφορούν τις αντικειμενικές συγκρούσεις, αλλά την υποκειμενική συγκρότηση. Το κενό οργάνωσης των λαϊκών τάξεων είναι υπαρκτό και ψαλιδίζει την αποτελεσματικότητα των αγώνων. Το πολιτικά ορφανό ΟΧΙ, παρά την ήττα του, θα αναζητά τρόπους έκφρασης. Η Λαϊκή Ενότητα θα συνεχίσει, με μετωπικές –και από τα κάτω και από τα πάνω- διεργασίες, αλλά και με διεθνείς πρωτοβουλίες και συντονισμό. Σε αυτή την κατεύθυνση θα κρίνεται το διπλό καθήκον: α) Της ανασυγκρότησης του φρονήματος του λαού και της κοινωνίας, πρωτίστως της οργάνωσης των αντιστάσεων και της μετατροπής του υπαρκτού φόβου και της απόγνωσης σε αγωνιστικό θυμό και γνώση για να ανταπεξέλθει στα νέα κύματα βαρβαρότητας των δανειστών και της κυβέρνησης Τσίπρα. β) Της συγκρότησης πολιτικού ρεύματος, ντόπιου και διεθνούς, που οικοδομεί και υπηρετεί πρόγραμμα και συνολικά εναλλακτική λύση ενάντια στη λιτότητα και το νεοφιλελευθερισμό, για την έξοδο από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό της Ευρωζώνης, της ΕΕ και των δανειστών
Το πρόγραμμα αυτό πρέπει να έχει ως αναγκαίες συντεταγμένες την ακύρωση των μνημονίων, την παύση πληρωμών / διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, την προετοιμασμένη και συγκροτημένη έξοδο από την ευρωζώνη και την συγκρουσιακή αντιπαράθεση με το νεοφιλελεύθερο πλαίσιο της ΕΕ. Αναγκαίες συντεταγμένες, γιατί σήμερα στο όνομα του χρέους και της παραμονής πάση θυσία στο ευρώ επιβάλλεται η λιτότητα και τα μνημόνια, αλλά και γιατί διαφορετικά δεν μπορεί να ανοίξει δρόμος για οποιαδήποτε εναλλακτική λύση.
Αυτοί οι στόχοι δεν εξαντλούν το προγραμματικό μας περιεχόμενο, αλλά αποτελούν το πλαίσιο για το μεταβατικό πρόγραμμα ριζοσπαστικής αλλαγής.
Ήταν και παραμένει ανάγκη να οικοδομηθεί ένα μεγάλο, πλατύ, διεθνιστικό πανευρωπαϊκό μέτωπο - πόλος που να συγκρουστεί με την πολιτική της λιτότητας, του νεοφιλελευθερισμού, με την ευρωζώνη που είναι πρόγραμμα–σύστημα και που οργανώνει και εξαπολύει αυτή την επίθεση.
Εξελίσσεται με διαφορετικούς ρυθμούς σε κάθε χώρα ένα σχέδιο καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης και εμπέδωσης ενός αρνητικού συσχετισμού δύναμης σε βάρος των δυνάμεων της εργασίας. Οι απειλές για GREXIT αφορούν τρεις περιπτώσεις: 1) στοχεύουν στην πειθάρχηση και τον παραδειγματισμό, 2) είναι η ενδεχόμενη κατάληξη ενός προγράμματος που ομολογείται ότι «δεν βγαίνει» και 3) αποτελούν μέρος σχεδίου για Γερμανική καθαρή Ευρώπη.
Το δικό μας πρόγραμμα πρέπει να απαντήσει και στα τρία σχέδια όχι μόνο στα εθνικά πλαίσια κάθε χώρας, αλλά με αντιιμπεριαλιστική αντικαπιταλιστική κατεύθυνση, με προγράμματα αλληλεγγύης και συνεργασίας που θα περιλαμβάνουν και τις όμορες περιοχές (πχ Μεσόγειος). Κλείνοντας, θα έλεγα ότι έχουμε σπαταλήσει το πολύ χρόνο και μάλλον δεν έχουμε την πολυτέλειά του. Γι’ αυτό πρέπει το 2016 να αποτελέσει χρόνιά συγκρότησης αυτού του πόλου.
* Ο Νίκος Γαλάνης είναι μέλος του προσωρισνού ΠΣ της ΛΑΕ και το πιο πάνω κείμενο αποτελέι την ομιλία του στην ημερίδα που οργάνωσε η επιτροπή euroexit Αυστρίας στο Graz με θέμα "το ευρω-κράτος εναντίον του κοινωνικού κράτους"
πηγή.....